Hallo, hallo, hallo. Ik heb zin om te praten over het onderwerp van vandaag. Het is namelijk iets waar ik persoonlijk ervaring mee heb en ik weet eigenlijk wel zeker dat jij dat ook hebt.

We kennen het dus allemaal wel: je houdt je heel goed aan eetregels, je dieet of blijft binnen een calorietekort of die negatieve energiebalans, hoe je het wilt noemen. Je telt calorieën, houdt macronutriënten bij, houdt goed in de gaten hoeveel stappen je zet, etc. Je vinkt alle vakjes af, je volgt alle adviezen op en toch… toch val je maar niet af.

Heel frustrerend en helaas ook zo veelvoorkomend. Je bent ‘goed’ bezig, je houdt je aan de regels en toch zit je vast op een plateau en val je maar niet af.

Hoe kan dat?

Iets wat bij mij overigens heel vaak voor kwam toen ik nog op dieet ging. Ik hield me echt tot aan de puntjes aan het weekmenu of de eetregels, het vereiste echt al mijn wilskracht om mezelf niet te overeten of af te wijken van mijn plan en als ik dan op de weegschaal stond bleek dat ik toch weer was aangekomen.

Hoe kan dat? Ik at soms nog wel minder dan ik mocht eten binnen mijn dieet en toch kwam ik aan. Dat vond ik zo demotiverend en verdrietig. En ik ging ontzettend aan mezelf twijfelen en aan mijn lichaam als dat gebeurde. Inmiddels weet ik wat er in je lichaam gebeurt als je op dieet bent en snap ik dat het niets met mij of mijn wilskracht of motivatie te maken had als ik geen gewicht verloor. 

Je lichaam houdt namelijk niet van een negatieve energiebalans of een calorietekort. Het is de taak van ons lichaam om ervoor te zorgen dat we overleven. En om te overleven moet je voldoende voeding of energie binnen krijgen. Vergis je niet, dit is echt heel belangrijk om te realiseren. Jouw lichaam, je brein eigenlijk, heeft één doel en dat is om ervoor te zorgen dat je in leven blijft.

Homeostase

Goed, je lichaam houdt er dus niet van om meer calorieën te verbranden dan je tot je neemt. Je brein wil je lichaam in homeostase houden. Homeostase is een natuurlijke balans in je lichaam, waarbij je hormonen in balans zijn, je gewicht in evenwicht, maar ook zaken als je temperatuur en je stemming moeten in balans zijn om te kunnen overleven. Op het moment dat jij op dieet gaat – en anders gaat eten dan normaal – , komt er een dip in de hoeveelheid calorieën die je lichaam binnenkrijgt en roept je lichaam de noodtoestand uit. De kans bestaat dat je niet gaat overleven. 

Zie het als een soort alarmknop die aangezet wordt, waardoor je brein en je lichaam een beetje in paniek raken. En dat is overigens ook heel begrijpelijk. Zoals gezegd wil je brein je alleen maar veilig houden en als alles bij hetzelfde blijft, dan ben je veilig. Je bent immers nog steeds in leven, toch? 

Er zijn nog veel meer interessante afleveringen van de podcast.
Je kunt ze luisteren via Spotify of Apple Podcasts.

Op het moment dat jij minder gaat eten, gaat jouw lichaam acteren op het aanzetten van die alarmknop door je basale stofwisseling te vertragen. Je basale stofwisseling – of metabolisme – is de hoeveelheid energie die je verbrandt door simpelweg te bestaan. Als je de hele dag op de bank ligt en letterlijk geen vinger beweegt, dan verbrand je nog steeds energie. Je kunt er vanuit gaan dat een volwassen vrouw ongeveer 1800 calorieën verbrandt met enkel de basale stofwisseling. De hoogstnoodzakelijke dingen die je lichaam moet doen om je in leven te houden.

De hoeveelheid calorieën die je mag eten binnen een dieet, ligt vaak veel lager dan deze noodzakelijke 1800 calorieën voor je basale stofwisseling. Te weinig calorieën binnenkrijgen heeft een groot effect op je metabolisme.

The biggest loser

In Amerika hebben ze onderzoek gedaan naar deelnemers van het tv-programma The Biggest Loser. Een programma waarin ze mensen die in een zwaarder lijf wonen op dieet zetten en begeleiden met beweging, om ze zo snel mogelijk af te laten vallen. Degene die het meest afvalt, wint dan het programma.

Voorafgaand aan deelname aan het programma hebben onderzoekers de basale stofwisseling gemeten van deelnemers. Dus de hoeveelheid energie die de deelnemers nodig hadden om te overleven. Vervolgens hebben deze mensen meegedaan aan het programma, vielen enorme hoeveelheden af en binnen enkele jaren na afloop van het programma kwamen ze ook net zo hard weer aan. 

Na afloop aan het programma werd nogmaals het basaal metabolisme gemeten en bleek dat de snelheid van het verbranden van energie in rust gedaald was. Veel meer gedaald dan ‘normaal’ zou zijn op basis van het gewicht dat ze hadden verloren. De stofwisseling van lijners daalt dus disproportioneel als ze gewicht verliezen. En ook al kwamen alle deelnemers weer aan na verloop van tijd, hun basale metabolisme keerde niet meer terug naar hoe het voorafgaand aan deelname aan het programma was. 

Dus deze deelnemers zijn eigenlijk dubbel genaaid door het programma. Niet alleen kwamen ze al het gewicht dat ze verloren hadden weer aan, maar nu verbranden ze ook nog eens veel minder energie in rust, omdat ze op dieet waren geweest. 

Vertraagde stofwisseling

En dit is precies wat diëten doen. Dus als jij vast zit op zo’n gewichtsplateau, weet dan dat dat komt omdat je stofwisseling wordt verlaagd en onderzoek dus aantoont dat die nooit echt meer wordt zoals voorheen. 

Je lichaam zet dus veel sneller en gemakkelijker de alarmknop aan in je lichaam als je op dieet bent geweest en je stofwisseling verandert is. Zodra je brein ook maar een beetje denkt dat er wellicht schaarste is of de mogelijkheid van honger, dan gaat het alles op alles zetten om te kunnen overleven. En geen enkele hoeveelheid wilskracht kan je dan nog tegenhouden om alsnog te gaan eten.

Ik ben zelf meer dan 20 jaar op dieet geweest. En heb mijn lichaam echt uitgehongerd tot een punt dat ik regelmatig flauw viel van de honger. Dat heeft zijn tol geëist m.b.t. mijn stofwisseling. Naast het feit dat je metabolisme ook nog eens verandert naarmate je ouder wordt. Maar echt iedere dieetpoging heeft een enorme impact op je basale stofwisseling en helaas wordt dat door veel vrouwen onderschat.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door Danielle Kattenberg – Voeding en Mindset Coach (@dieetvrij.leven)

Het wordt steeds moeilijker

Iedere keer dat je dus op dieet gaat, wordt het dus moeilijker om af te vallen. Niet alleen door deze aanpassing in je metabolisme, maar ook door de daarbij behorende veranderingen in je hormoonhuishouding.

Een ander resultaat uit het onderzoek onder de deelnemers van de The Biggest Loser laat namelijk zien dat het niveau van je hongerhormoon, ghreline, verhoogt als je lichaam te weinig calorieën binnen krijgt. Na afloop van het programma hadden de deelnemers allemaal een hoger ghreline niveau dan voorheen. Dus niet alleen hadden ze minder energie nodig om te kunnen overleven, maar ze hadden door het verhoogde ghreline niveau in hun bloed ook nog eens meer honger dan eerder.

Maar ook het leptine-niveau was veranderd. Leptine is een hormoon dat zorgt dat je hersenen een signaal krijgen dat je lichaam verzadigd is, dat je voldoende energie hebt opgenomen. Na hun dieetpoging bleek het leptine niveau bij de deelnemers verlaagd. Dus hun hongerhormoon is verhoogd en het verzadigingshormoon is verlaagd.

Ik hoop dat je dus inziet dat calorieën tellen of op dieet gaan, ervoor zorgt dat je lichaam uit de staat van homeostase raakt, die natuurlijke balans in je lichaam die ervoor zorgt dat je kunt overleven, geen ongezond eetgedrag laat zien en je je gewicht kunt reguleren.

Stop de strijd tegen je lichaam

We moeten dus stoppen met strijden tegen ons lichaam, met het straffen voor hoe het eruit ziet met een calorietekort. Daarmee raken we alleen maar verder weg van een gezond leven.

Het is niet mogelijk om ons eetgedrag onder controle te houden of om ons lichaam onder controle te houden. Als je te weinig calorieën tot je neemt, als je op dieet gaat, dan slaat die schijn vorm van ‘controle’ vanzelf door in verlies van controle. Dat kan gewoon niet anders. Je lichaam gaat de strijd met je aan en zal dat zeker winnen. In het proces verliest je lichaam alleen wel het vertrouwen in jou.

Dus als jij te weinig eet, op dieet bent, te weinig energie binnenkrijgt, in een negatieve energiebalans zit, dan gaat je lichaam het op een gegeven moment van je overnemen. Het vertrouwt je niet meer, de overleving komt door jou in gevaar, je lichaam voelt zich niet meer veilig en ervaart het dieet als hongersnood. Je hersenen willen niets liever dan jou veilig houden en laten overleven en gooien dan een ingewikkelde cocktail aan hormonen je lijf in en laat je aan niets anders meer denken dan aan eten.

Dat is de verklaring waarom je na een periode van diëten ALTIJD terechtkomt in een periode van overeten, waarbij je controle over je eetgedrag kwijt raak, omdat jij je lichaam niet hebt beschermt. Want overeten is geen teken van een gebrek aan wilskracht of discipline. Het is jouw lichaam dat de teugels van je overneemt, omdat jij je lichaam niet beschermd hebt en veilig houdt.

Onze reactie op inmenging van ons lichaam is dan om boos te zijn, ons schuldig te voelen, ons te schamen. En onszelf te beloven om ‘morgen nog strenger te zijn’. Maar laten we in plaats van boos zijn op ons lichaam gewoon dankbaar zijn dat het ons redt. En in plaats van nog harder ten strijde trekken tegen ons lichaam, gewoon eens het vertrouwen herwinnen door goed voor ons lijf te zorgen.

Het is ook goed om te weten dat je lichaam een eigen idee heeft van jouw ideale gewicht. Jij kijkt misschien naar al die lange, slanke lichamen op Instagram, in tijdschriften en op tv en denkt dan dat jouw lijf er ook zo uit moet zien, maar voor veel vrouwen is dat biologisch gezien gewoon onhaalbaar. 

Je kan dan nog zo veel sporten, weinig eten en toch blijft er een rolletje op je buik zitten of putjes in je billen. Of je kunt die laatste vijf kilo niet kwijt raken. Je lichaam heeft een gewicht waar het zich het meest prettig en comfortabel bij voelt. Een gewicht waarbij je voldoende reserves hebt en je lichaam optimaal kan functioneren. En dat is misschien niet het gewicht wat jij esthetisch gezien het meest ideaal vindt, maar wel het gewicht waar je lichaam zich goed gezond bij voelt en zich dus het meest comfortabel bij voelt.

Je lichaam is geen ‘probleem’

Het is tijd om te beseffen dat ons lichaam, ons gewicht, geen probleem is wat we op moeten lossen. Het probleem is dat je niet voldoende stilstaat bij wat je lichaam allemaal wel niet voor je doet. En het gaat straffen voor hoe het eruit ziet door gedurende de dag niet voldoende te eten. Of door regels in je hoofd te hebben van wat je wel of niet ‘hoort’ te eten. Dat leidt ertoe dat de balans in je eetgedrag kwijt raakt en je te veel eet door de oerhonger die je hebt opgebouwd in je lichaam of gaat eten uit emotie.

Dus zorg dat je voldoende eet. En dat is waarschijnlijk meer dan je denkt dat je nodig hebt. En ja, voldoende eten houdt ook in dat je koolhydraten eet. Je kunt gewoon een boterham eten. Of pasta. Of rijst. Granen, zeker volwaardige volkoren granen, zijn hartstikke gezond voor je. Niet alleen geven ze je hersenen de energie die het nodig heeft, maar ze geven je ook een verzadigd en voldaan gevoel. 

En als je genoeg eet, dan gaat je lichaam weer op je vertrouwen. Dat denkt het: het gaat goed met ons, we zijn veilig, we voelen ons prettig en we weten dat er altijd meer voedsel is. En vooral dit laatste is zo belangrijk. Je lichaam moet weten dat er altijd meer eten beschikbaar is. Daarom moet je jezelf onvoorwaardelijke toestemming geven om te eten.

En vergis je niet, je lichaam weet het precies als je jezelf iets wijs probeert te maken. Want als jij zegt tegen jezelf dat je alles mag eten wat je wilt, maar het niet gelooft, en je vervolgens een boterham eet en je schuldig voelt over al die calorieën dan zet je lichaam gewoon alsnog de alarmknop aan en gaat je stofwisseling in de spaarstand. Dus je moet echt begrijpen dat het absoluut noodzakelijk is voor je gezondheid, voor het hervinden van de balans in je eetgedrag en je gewicht, dat je je lichaam voedt. 

En als je last hebt van overeten, van emotie-eten en heel graag jezelf wilt bevrijden van die obsessie met eten, met je lichaam,  en niet iedere maandag weer ‘streng voor jezelf’ wilt zijn, dan kan ik je helpen. Binnen de Dieetvrij Leven Club leer ik je aan de hand van de Dieetvrij Leven Methode stap voor stap alle gezonde gewoonten aan die ervoor zorgen dat je voorgoed uit het patroon van diëten en overeten kunt stappen en een einde kunt maken aan overeten en emotie-eten. Gewoon weer genieten van eten, je lijf en je leven, terwijl je moeiteloos je ideale gewicht bereikt. 

Meer informatie over de Club vind je op de website: www.dieetvrijleven.nl/club of via de link in de shownotes.

Shownotes

KOM MEER TE WETEN

🔥 Maak een einde aan overeten en emotie-eten – Dieetvrij Leven Club

📲Volg mij op Instagram voor meer tips en adviezen – @dieetvrij.leven

📖 Download gratis de training ‘Eten met Aandacht’

LAAT JE WAARDERING BLIJKEN

⭐️ Interessante aflevering? Laat een beoordeling achter op Apple Podcasts of Spotify (Dank je wel!)

💌 Deel deze aflevering met een vriend(in) die deze informatie goed kan gebruiken

📌 Abonneer/volg de show zodat je nooit meer een aflevering mist!

Wat je kunt verwachten van deze – en andere – afleveringen van de podcast?

• Korte afleveringen die makkelijk te beluisteren zijn en direct te implementeren in je dagelijks leven
• Tips en informatie om je te helpen afscheid te nemen van overeten en eetbuien
• Mijn persoonlijke ervaringen en wetenschappelijk onderbouwde kennis om je te helpen weer te gaan genieten van eten, je lijf en je leven.

Als jij het idee hebt dat je de regie hebt verloren over je eetgedrag. Dat je 24/7 bezig bent met eten. Download dan de gratis training ‘Eten met Aandacht’. Samen werken we naar het herstellen van de natuurlijke balans in je eetgedrag en je lichaam door weer te leren luisteren naar je lichaamssignalen. Geen overeten of emotie-eten meer, maar een fijne relatie met eten en een gezond lichaam.